Czy u niewidomych występują sny?
Czy niewidomi widzą w snach i czy w ogóle mają sny? To bez wątpienia jedno z najpopularniejszych pytań zadawanych na temat osób niewidomych. Czy niewidomi mają sny? Wiele osób stwierdziłoby, że nie. W końcu sny osób pełnosprawnych bazują na obrazach i wyobraźni – jest to pierwsze, co przychodzi nam na myśl. Niewidomi, jako że nie widzą, nie mogą otrzymywać żadnych wrażeń wzrokowych. Jedynym warunkiem jest to, że nie posiadają zmysłu wzroku od urodzenia. U tych, którzy wzrok stracili (tzw. ociemniali), sny mogą mieć charakter wizualny, ponieważ mózg zapamiętał kolory i kształty jeszcze z czasów, gdy takie osoby były pełnosprawne.
Jak wyglądają sny osób niewidomych?
Długo sądzono, że niewidomi nie mogą mieć snów, a pojęcie to jest im zupełnie obce. Jest to jednak błędne myślenie. Jak śnią niewidomi? Osoby niewidome nie tylko mają sny, ale i są w stanie zapamiętywać to, co się w nich działo. Czego one dotyczą? Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy zrozumieć, że tak, jak dla nas sny wiążą się w dużej mierze z wrażeniami wzrokowymi i pewną ich wizualizacją, to dla niewidomych mogą to być zupełnie inne przeżycia nawiązujące do zmysłu smaku, dotyku czy słuchu. To właśnie tego typu sny dominują w podświadomości osób niewidzących.
Co ciekawe, niektórzy naukowcy są zdania, że osoby, które nigdy nie widziały świata i którym w większości obce są takie pojęcia jak perspektywa czy istnienie światła, są w pewnym stopniu w stanie wykształcić tak zwaną wyobraźnię wzrokową, dostarczającą niewidomemu pewne wizualizacje otaczającego go świata, o czym szerzej pisze portal trakt.org.pl. Potwierdzeniem tej hipotezy miałby być wzorzec aktywności w rejonie kory wzrokowej, polegający na blokowaniu tzw. fal alfa. Wspomniana aktywność występuje wtedy, kiedy coś sobie wyobrażamy. Sprawdzając zapis bioelektrycznej czynności mózgu (EEG), te zmiany intensywności opisywanej aktywności mają miejsce także u niewidomych, co może wskazywać na to, że niewidomi rzeczywiście widzą w snach, lecz po przebudzeniu się albo ich nie pamiętają, albo nie potrafią opisać, a kiedy już się tego podejmują, uzależniają charakter opisu wyłącznie do znanych im zmysłów. Nie ma więc mowy, by osoba niewidoma była w stanie opisać to, co widziała we śnie, bo to byłby absurd.
Dlatego też tego typu hipotezy i teorie mają swoich przeciwników. Ci, którzy wątpią w wizualizację obrazową snów u niewidomych, zwykle opierają się na tym, że osoby niewidzące od urodzenia potrafią rozróżniać między innymi kształty za pomocą zmysłu dotyku. Pamięć dotykowa przekłada się na swoiste wrażenie wizualizacji w snach, bo niewidomy potrafi sobie wyobrażać twarze i pomieszczenia, ale nie świadczy jeszcze o tym, że takie osoby mają możliwości przeprowadzenia w pełni zobrazowanej wizualizacji.
Niestety ta sama aktywność w korze wzrokowej pobudza się w przypadku dotyku czy słuchu i nie jest w pełni uzależniona od informacji wzrokowych. Nie da się więc jednoznacznie stwierdzić, że obrazkowa wizualizacja snów u osób niewidomych ma w ogóle miejsce.
O czym śnią niewidomi?
Tak, jak już wspomnieliśmy, wrażenia senne osób niewidzących determinowane są przez wszystkie inne zmysły poza wzrokiem. Dominującymi są jednak słuch i dotyk, które stanowią najsilniejsze źródło poznawcze wśród niewidomych. Sny niewidomych pozbawione są kolorów i perspektywy, nie posiadają też w pełni zwizualizowanych obrazów. Mają charakter informacyjny – mózg zapamiętuje informacje o zdarzeniu. Zwykle są to rozmowy. Niewidomy może też śnić, że gdzieś idzie albo przebywa w jakimś pomieszczeniu. Warto dodać, że takie osoby przeżywają także koszmary zupełnie tak, jak pełnosprawni. Mają one różny charakter – niewidomych może ktoś gonić, krzywdzić lub atakować. Zdarzają się też sny oparte na trudach życia codziennego – czy to problemach z komunikacją miejską, czy powracających przykrych zdarzeniach, które prześladują takie osoby.
Śnią tak, jak my
Jak się okazuje, niewidomi, którzy nie widzą od urodzenia, również mają sny. Są one jednak wyznaczane przez znane im zmysły, głównie dotyku i słuchu. Nie można powiedzieć, że są to te same wrażenia senne, co w przypadku osób widzących, choć istnieją teorie o wizualizacji świata w podświadomości osób niewidzących. Niestety z powodu tego, że niewidomi od urodzenia nie są w stanie opisać swoich wrażeń w sposób obrazkowy, nie da się jednoznacznie stwierdzić, czy taka wizualizacja rzeczywiście ma miejsce. Sny osób niewidomych są zatem niejednoznaczną kwestią nawet wśród tych, którzy nie posiadają zmysłu wzroku, ponieważ trudno jest im opisywać swoje przeżycia, co do których sami nie są pewni.
Polski
Angielski
